Speel je wijs

In 'Speel je Wijs' wordt drama gekozen om kinderen te ondersteunen in hun taalontwikkeling op de basisschool. Het boek biedt meer dan 100 kant-en-klare dramalessen. Het werken met deze methode heeft aangetoond dat het taalniveau van kinderen steeg, en ook verbeterde de sfeer in de groep.
Het boek start met achtergrondinformatie over mondelinge taalontwikkeling, effectief woordenschatonderwijs en de combinatie met drama. Daarna komen 50 dramatische werk- en spelvormen aan bod. Je leest verder hoe je het maken van theatervoorstellingen met kinderen tot een succes maakt. Voor elke leeftijdsgroep is een voorbeeldscript toegevoegd. Ook vind je volop voorbeelden van drama als energizer, kunstvak of didactisch middel bij andere vakken.
Bij de dramalessen is het belangrijkste doel het vergroten van de woordenschat. Je begrijpt taal namelijk beter als je die ook daadwerkelijk beleeft. Daarnaast is er in de lessen veel aandacht voor coöperatief samenwerken, want spelen doe je immers meestal samen.

In de dramalessen is één van de belangrijkste doelen het vergroten van de woordenschat. Je begrijpt taal beter als je die ook daadwerkelijk beleeft. Daarnaast is er in de lessen aandacht voor coöperatief leren en het trainen van sociale vaardigheden. Spel vormt een veilig oefengebied voor de werkelijkheid.

'Speel je Wijs' is geschreven voor iedereen die drama een plek wil geven in het lesprogramma. Het is een boek vol lesideeën, verdieping en inspiratie voor zowel beginnende leerkrachten als ervaren drama- en taaldocenten.
* Uitleg 50 didactische werk- en spelvormen met lesvoorbeelden
* Ruim 100 kant-en-klare dramalessen
* Gratis materiaal bij de lessen op www.vangorcumstudie.nl

Irma Smegen (1970) werkt als dramadocent op de pabo's van Stenden Hogeschool. Daarvoor werkte ze als leerkracht in het basisonderwijs. Nu geeft ze naast haar werk op de Hogeschool de lessen uit
Speel je Wijs op verschillende basisscholen en geeft ze workshops over woordenschatonderwijs en de combinatiemogelijkheden met drama.

Speel je Wijs

Voorwoord 9
Inleiding 11


Deel 1 13


1 Theater, drama en spel 14
1.1 Wat is theater, drama en spel? 16
Drama is verbeelden 16
Drama is vormgeven 16
Drama is beschouwen en reflecteren 17
1.2 Drama in het Nederlandse basisonderwijs en het Vlaamse lager onderwijs en kleuteronderwijs 17
Nederlandse kerndoelen en Vlaamse eindtermen 18
1.3 Dramales op de opleiding voor toekomstige leerkrachten 20
1.4 Drama ter verrijking van het onderwijs 21
Actieve en creatieve werkvorm 21
Pedagogisch klimaat 21
Sociale vaardigheden en coöperatief leren 22
Leerstijlen van Kolb 23
Meervoudige Intelligentie van Gardner 24


2 Taalontwikkeling en drama 26
2.1 Wat is taal? 28
2.2 Taalonderwijs met Speel je Wijs 28
Kerndoelen, referentiekaders (Nederland) en eindtermen (Vlaanderen) 28
2.3 Woordenschat en didactiek 30
2.4 Drama ter verrijking van het taalonderwijs 32
3 Dramalessen geven en ontwikkelen 34
3.1 Inhoud en afstemming 36
Lesdoelen formuleren 36
De beginsituatie inschatten en inhoud kiezen 37
Presentaties actief en zinvol nabespreken 38
3.2 Pedagogisch klimaat 40
Lachen en uitlachen 40
Positief benaderen en stimuleren 40
Als de les niet goed loopt 41
Aandacht en applaus 41
3.3 Differentiatie 43
Faalangst en kinderen met een stoornis in het autistisch spectrum 43
Niveau 44
Multiculturele samenleving 44
3.4 Planning en organisatie 45
Waar en hoelang geef je dramales 45
Groepjes vormen 45
3.5 Doorlopende leerlijnen 46

Deel 2 49


4 Dramatische werkvormen en spelvormen 50
Van Acteerspel tot Zintuigenspel: 50 beschrijvingen en opdrachtvoorbeelden 51


5 Een taalrijke theaterproductie maken 72
5.1 Wat wil je spelen? 74
Het script 74
De speelstijl 74
5.2 Voorbeelden van taalrijke theaterproducties 74
Een voorstelling maken vanuit filosoferen – ‘Boos uit de doos’ met kleuters 75
Een voorstelling maken met een vertelpantomime – ‘Floddertje in het schuim’ met groep 3 – 1ste leerjaar 77
Een voorstelling maken vanuit een prentenboek of verhaal – ‘Roodkapje’ met groep 4 – 2de leerjaar 77
Een voorstelling maken met tableau vivant – ‘Romeo en Julia’ met groep 5 & 6 – 3de & 4de leerjaar 78
Een voorstelling maken vanuit de actualiteit – ‘Kom maar op met die krant’ met groep 7 & 8 – 5de & 6de leerjaar 78
5.3 Organisatie 79
Tijdsplanning 79
Rol- en taakverdeling 80
5.4 Regisseren 81
5.5 Vormgeven 83
Decor en rekwisieten 83
Kostuums en grime 84
Techniek 84
5.6 De eindfase van de repetities 85
Speelvlak 85
Doorlopen 85
Generale repetitie 86
5.7 De voorstelling 86
Publiek 86
Plek voor elke acteur 86
Voorbereiding, schitteren en afsluiting 86


Deel 3 89


6 Speel je Wijs: ontwikkelen van taal en sociale vaardigheden in dramalessen 90
6.1 Uitgangspunt en woordkeuze 92
6.2 Voorbereidingstijd, duur van de lessen, opbouw en planning 92
6.3 Differentiatie en toetsing 93
Speel je Wijs in het speciaal onderwijs (Nederland) en buitengewoon onderwijs (Vlaanderen) 93
6.4 Thema’s en uitdrukkingen 94
Spreekwoord 94
Gezegde 94
Zegswijze 94
6.5 Presentaties en energizers 95


26 lessen voor groep 5 – 3de leerjaar 96
Woordenoverzicht 97
Les 1 Kennismaken 98
Les 2 Hobby’s 99
Les 3 Locaties 100
Les 4 Lichaamstaal 101
Les 5 Telefoneren 102
Les 6 Televisie 104
Les 7 Lachen 105
Les 8 Dieren 106
Les 9 Herfst 107
Les 10 Sinterklaas 109
Les 11 Kerst 110
Les 12 Kerst 111
Les 13 Winter 112
Les 14 Fouten maken 113
Les 15 Sprookjes Het lelijke jonge eendje 114
Les 16 Nieuws 116
Les 17 Familie 117
Les 18 Verjaardag 118
Les 19 Lente 120
Les 20 Hoe is het met je? 121
Les 21 Taal 122
Les 22 Help! 123
Les 23 Uitstapje 124
Les 24 Geloof 126
Les 25 Zomervakantie 127
Les 26 Terugblikken en vooruitblikken 128


26 lessen voor groep 6 – 4de leerjaar 130
Woordenoverzicht 131
Les 1 Aangenaam kennis te maken 132
Les 2 Hobby’s 133
Les 3 Locaties 134
Les 4 Lichaamstaal 135
Les 5 Telefoneren 136
Les 6 Televisie 137
Les 7 Lachen 138
Les 8 Dieren 139
Les 9 Herfst 140
Les 10 Sinterklaas 142
Les 11 Kerst 143
Les 12 Kerst 144
Les 13 Winter 145
Les 14 Fouten maken 146
Les 15 Sprookjes Repelsteeltje 147
Les 16 Nieuws 149
Les 17 Familie 150
Les 18 Verjaardag 151
Les 19 Lente 152
Les 20 Hoe is het met je? 153
Les 21 Taal 154
Les 22 Help! 156
Les 23 Uitstapje 157
Les 24 Geloof 158
Les 25 Zomervakantie 160
Les 26 Terugblikken en vooruitblikken 161


26 lessen voor groep 7 – 5de leerjaar 164
Woordenoverzicht 165
Les 1 Kennismaken 166
Les 2 Hobby’s 167
Les 3 Locaties 168
Les 4 Lichaamstaal 169
Les 5 Telefoneren 170
Les 6 Televisie 171
Les 7 Lachen 172
Les 8 Dieren 173
Les 9 Herfst 175
Les 10 Sinterklaas 176
Les 11 Kerst 177
Les 12 Kerst 178
Les 13 Winter 179
Les 14 Fouten maken 180
Les 15 Sprookjes Roodkapje 181
Les 16 Nieuws 183
Les 17 Familie 184
Les 18 Verjaardag 185
Les 19 Lente 186
Les 20 Hoe is het met je? 187
Les 21 Allemaal taal 188
Les 22 Help! 189
Les 23 Uitstapje 190
Les 24 Geloof 192
Les 25 Zomervakantie 193
Les 26 Terugblikken en vooruitblikken 194


26 lessen voor groep 8 – 6de leerjaar 198
Woordenoverzicht 199
Les 1 Kennismaken 200
Les 2 Hobby’s 201
Les 3 Locaties 202
Les 4 Lichaamstaal 203
Les 5 Telefoneren 204
Les 6 Televisie 205
Les 7 Lachen 206
Les 8 Dieren 208
Les 9 Herfst 209
Les 10 Sinterklaas 210
Les 11 Kerst 211
Les 12 Kerst 212
Les 13 Winter 213
Les 14 Fouten maken 214
Les 15 Sprookjes Assepoester 215
Les 16 Nieuws 216
Les 17 Familie 217
Les 18 Verjaardag 219
Les 19 Lente 220
Les 20 Hoe is het met je? 221
Les 21 Allemaal taal 223
Les 22 Help! 225
Les 23 Uitstapje 226
Les 24 Geloof 228
Les 25 Zomervakantie 229
Les 26 Terugblikken en vooruitblikken 231


Woord van dank 235
Literatuur 236
Register 240
Over de auteur 246